HARMĘŻE. Klisze pamięci numeru 432 – o profesorze Marianie Kołodzieju w 90. rocznice urodzin

We wtorek 6 grudnia mija 90. rocznica urodzin Mariana Kołodzieja, byłego więźnia KL Auschwitz, scenografa, autora monumentalnej wystawy na temat gehenny obozowej. Z tej okazji Centrum św. Maksymiliana w Harmężach, gdzie znajduje się ekspozycja artysty i gdzie spoczywają jego prochy, wydało książkę jemu poświęconą Klisze pamięci numeru 432. Na najbliższą niedzielę franciszkanie zapowiedzieli promocję dzieła, połączoną ze zwiedzaniem wystawy z przewodnikiem.

– Książka powstała w hołdzie Marianowi Kołodziejowi, który był świadkiem piekła na ziemi. Jest to wyraz mojego hołdu dla tego wybitnego polskiego scenografa i artysty – tłumaczy Sebastian Świadek, autor publikacji, mieszkaniec Harmęż, absolwent Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

– Chciałem w tej książce przybliżyć jego monumentalną wystawę „Klisze pamięci. Labirynty”, w których ukazuje swoje dramatyczne przeżycia obozowe. Ponadto chciałem zaprezentować jego przesłanie, że ludzkość nie wyciągnęła z historii żadnych wniosków. Czyli, po Auschwitz miało być inaczej, po 11 września miało być inaczej, a Marian Kołodziej wielokrotnie podkreślał, że potworna Apokalipsa jego rysunków ciągle trwa – wyjaśnia Świadek.

– Chciałem także ukazać, jaką rolę w jego życiu i w życiu innych więźniów odgrywał święty Maksymilian – dodaje.

Książka jest pierwszą próbą szczegółowej interpretacji, analizy i kompleksowego opracowania Klisz pamięci. Jest bogato ilustrowana zdjęciami rysunków prof. Kołodzieja. Kończy się łacińskimi słowami: Non omnis moriar (Nie wszystek umrę).

Marian Kołodziej urodził się w Raszkowie 6 grudnia 1921 roku. W czasach szkolnych działał w harcerstwie. Po wybuchu II Wojny Światowej próbował przedostać się do polskiego wojska we Francji. Próba zakończyła się fiaskiem. Został aresztowany przez gestapo. 14 czerwca 1940 roku trafił do obozu KL Auschwitz wraz z pierwszym transportem więźniów.

Po wojnie ukończył wydział scenografii Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Współpracował głównie z teatrami w Gdańsku i Warszawie. Stworzył dekoracje m.in. do Tragedii o bogaczu i łazarzu Anonima Gdańskiego (1968 i 1971), Sztukmistrza z Lublina wg Singera (1988) oraz do wielu inscenizacji Adama Hanuszkiewicza (m.in. Nie-Boska komedia Krasińskiego 1969), Kazimierza Kutza, Stanisława Różewicza oraz dla filmów takich jak m.in. Westerplatte, Krzyż Walecznych.

Był twórcą ołtarza papieskiego w Gdańsku podczas pielgrzymek papieża Jana Pawła II w latach 1987 i 1999. W ostatnich latach w swojej twórczości zaczął poruszać tematykę obozową. Stworzył cykl prac Klisze pamięci. Labirynty, nawiązując do przeżyć obozowych. Zbiór tych prac znajduje się w Centrum św. Maksymiliana w Harmężach k. Oświęcimia, w miejscu dawnego podobozu KL Auschwitz Harmense.

W swoich „Kliszach” przedstawia artystyczną wizję gehenny obozowej, a jednocześnie podkreśla heroiczne zwycięstwo odniesione w obozie przez św. Maksymiliana Kolbego.

– Twoje dzieło pozostanie, aby odświeżać pamięć przyszłych pokoleń i będziesz wspominany jako Homer-Picasso obozów koncentracyjnych – w ten sposób o ekspozycji rysunków byłego więźnia KL Auschwitz wyraził się profesor literatury z San Remo we Włoszech, Amelio Giuseppe, który zwiedził wystawę Klisze pamięci. Labirynty. Kilkanaście lat wcześniej w podobnym tonie o wystawie wypowiadał się ks. prof. Józef Tischner, który na łamach Znaku napisał: prawdziwy Oświęcim jest na tej wystawie.

Pracę nad „Kliszami” prof. Kołodziej rozpoczął na przełomie 1992 i 1993 roku po blisko pięćdziesięcioletnim milczeniu na temat obozowych przeżyć. Dzieło tworzył do ostatnich swoich dni.

W 1997 roku gdańszczanie wyróżnili do Honorowym Obywatelstwem Miasta.

– Krakowska prowincja franciszkanów pw. św. Antoniego z Padwy i bł. Jakuba Strzemię, wyrażając szacunek i uznanie wobec nieugiętej wiary w godność i wielkość człowieka oraz okazując wdzięczność za dar serca, dla Centrum św. Maksymiliana w Harmężach, jakim są Klisze pamięci – Labirynty Mariana Kołodzieja, mając także na uwadze szczególny stosunek do byłego więźnia i swojego współbrata św. Maksymiliana Kolbego przyjęła w 1998 roku Mariana Kołodzieja do kręgu honorowych Braci i Przyjaciół swojej franciszkańskiej Rodziny – czytamy w uzasadnieniu. W 2002 roku został uhonorowany – jako pierwszy – statuetką św. Franciszka z Asyżu, nagrodą krakowskich franciszkanów.