Pułkownik Kiełbasa i zwycięski bój pod Wyrami

Ostatnim przedwojennym komendantem garnizonu Wojska Polskiego w Oświęcimiu był podpułkownik Władysław Kiełbasa. Tam gdzie mieszkał, powstał blok śmierci.

W koszarach oświęcimskich stacjonowali żołnierze, którzy wchodzili w skład jednostek przedwojennego Wojska Polskiego, jak II Batalion 73. Pułku Piechoty z Katowic, w czasie pokoju liczący 650 żołnierzy ze składu 23. Dywizji Piechoty.

W przededniu wybuchu II wojny światowej stacjonowali tutaj również żołnierze 5. Dywizjonu Artylerii Konnej, który w maju 1939 roku zastąpił III Dywizjon 21. Pułku Artylerii Lekkiej, a także dowództwo ośrodka zapasowego 23. Dywizji Piechoty i kadra batalionów zapasowych 73. i 75. Pułku Piechoty.

W czasie kampanii wrześniowej żołnierze tych oddziałów wsławili się bohaterstwem i za udział w walkach obronnych 1939 roku cały 73. Pułk Piechoty, w którego skład wchodził II Batalion z Oświęcimia, został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari.

W dniu 2 września 1939 roku żołnierze oświęcimskiego batalionu pod dowództwem podpułkownika Władysława Kiełbasy, który pochodził z Ptaszkowej koło Nowego Sącza, stoczyli zwycięski bój z Niemcami pod Wyrami. Niestety, podczas tej walki sam dowódca został śmiertelnie raniony odłamkiem w głowę i wkrótce umarł, przewieziony do szpitala w Mikołowie.

W kampanii wrześniowej 1939 roku jednostki garnizonu z Oświęcimia walczyły w składzie Armii „Kraków”. Jej zadaniem była obrona południowo-zachodnich rubieży II Rzeczypospolitej.

W dniu 1 września 1939 roku II batalion 73. Pułku Piechoty znajdował się w rejonie Katowic-Ligoty, działając w kierunku Mikołowa.

Szlak bojowy tego batalionu wiódł następnie spod Mikołowa poprzez Sosnowiec, Alwernię, Kraków, Pacanów, Baranów, Biłgoraj i okolice Tomaszowa Lubelskiego, gdzie dopiero po wyczerpaniu amunicji i wobec okrążenia przez oddziały niemieckie, 20 września nastąpiła kapitulacja całego 73. Pułku Piechoty.

Z kolei 5. Dywizjon Artylerii Konnej prowadził działania wojenne, mające na celu zapewnienie artyleryjskiego wsparcia Krakowskiej Brygadzie Kawalerii. Walczył razem z nią, wycofując się z rejonu Koszęcin – Woźniki przez Pradła, Rokitno, Baranów, Tarnogród, Szczekociny, Solec, Annopol, Krasnystaw, Czarniowiec i Jacinę. Skapitulował 23 września 1939 roku.

Nim w budynkach pokoszarowych w Oświęcimiu został założony 14 czerwca 1940 roku KL Auschwitz, Niemcy przez pewien czas przetrzymywali  w nich polskich jeńców wojennych.

Kilkanaście lat temu jedna z ulic w Oświęcimiu została nazwana imieniem podpułkownika Władysława Kiełbasy.