Czynniki ryzyka zachorowalności na raka jelita grubego

Materiał sponsorowany | Styl życia | 29 listopada 2021 10:24

Ludzie plik wektorowy utworzone przez pch.vector - pl.freepik.com

Udostępnij

„International Journal of Cancer” opublikował niepokojące badania, z których wynika, że liczba zachorowań na raka jelita grubego systematycznie wzrasta – zarówno w Polsce, jak i na całym świecie. W samym tylko 2017 roku wykryto go u 19.000 Polaków, a te liczby rosną z roku na rok.

Niestety – jednocześnie nie są znane dokładne przyczyny powstawania i rozwoju nowotworu, chociaż można wyróżnić pewne czynniki ryzyka. Zasadniczo można podzielić je na dwie kategorie:

zewnętrzne, czyli dieta, tryb życia, używki itd.
wewnętrzne, czyli geny lub choroby wrodzone.

W 5-10% przypadków zachorowania mają charakter dziedziczny, w pozostałych są uzależnione od innych czynników. Jakie to są czynniki?

Wiek

Ryzyko zachorowania na raka jelita grubego wzrasta wraz z wiekiem. Zdecydowana większość przypadków występuje u osób powyżej 50 roku życia (94%), przy czym ¾ tej grupy stanowią osoby w wieku powyżej 60 lat. Niestety, w ostatnich kilkudziesięciu latach można zaobserwować obniżenie średniego wieku zachorowań, co oznacza, że wiek, chociaż jest ważnym czynnikiem, to niekoniecznie kluczowym.

Dziedziczność

Dziedziczność odpowiada tylko za mniej więcej 5-10% przypadków zachorowań na raka jelita grubego, jeśli jednak w najbliższej rodzinie (dziadkowie, rodzice, dzieci, rodzeństwo) wystąpiły takie przypadki, to ryzyko wzrasta. Warto więc zadbać o odpowiednią profilaktykę i diagnostykę.

Polipy jelita grubego

Polipy są naroślami występującymi po wewnętrznej stronie jelita grubego i mogą powstać na całej jego długości. Polipy mają zazwyczaj łagodny charakter, czyli nie są nowotworem, jednak część z nich (gruczolaki) może stać się złośliwymi. Kolonoskopia, czyli jedno z badań przesiewowych, pozwala m.in. na usuwanie polipów w trakcie zabiegu, co ogranicza ryzyko powstania raka.

Choroby

Osoby cierpiące na wrzodziejące zapalenie jelita grubego (zespół Lyncha), rodzinną polipowatość gruczolakowatą lub chorobę Leśniowskiego-Crohna znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka, a średnia wieku diagnozowanych osób wynosi ok. 40-45 lat. Warto więc konsultować się ze swoim lekarzem w celu ograniczenia ryzyka – np. poprzez zabiegi chirurgiczne.

Wcześniej przebyte nowotwory

Osoby z indywidualną historią zachorowań nowotworowych mogą być bardziej narażone na zachorowanie na raka jelita grubego. Nie każdy rodzaj nowotworu jednak predysponuje do tego, lecz do tejże grupy zalicza się osoby, które przebyły:

nowotwór jelita grubego,
nowotwór piersi,
nowotwór jajnika,
nowotwór trzustki,
nowotwór macicy.

Używki

Używki – szczególnie papierosy i alkohol – mogą podwyższać ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Zwłaszcza gdy występują wraz z innymi czynnikami ryzyka.

Dieta

Niewłaściwa dieta jest również jednym z czynników, szczególnie gdy jest bogata w tłuszcze zwierzęce oraz przetworzone mięso, a uboga w błonnik, witaminy i kwas foliowy. Warto więc zrezygnować lub przynajmniej ograniczyć tłuste i smażone potrawy na rzecz warzyw i owoców, które są jedną z podstawowych broni w profilaktyce.

Tryb życia

Siedzący tryb życia i brak ruchu połączone z innymi czynnikami ryzyka (zwłaszcza nieodpowiednią dietą i używkami) może przyczyniać się do powstawania nowotworu jelita grubego. Taki styl życia prowadzi też często do otyłości, którą również zalicza się do czynników ryzykogennych.

Zanieczyszczenie środowiska

Zanieczyszczenie środowiska przekłada się na związki chemiczne, które wdychamy lub spożywamy, a to także może powodować wzrost ryzyka zachorowania na nowotwory, w tym raka jelita grubego.

Istotny jest fakt, że nie wszystkie osoby, które są wystawione na działanie powyższych czynników, zachorują na raka jelita grubego. Co więcej, nowotwór może rozwinąć się również u tych osób, u których nie występują powyższe czynniki. Dlatego też niezwykle istotne są regularne badania przesiewowe, które pozwalają na wykrycie raka na jego wczesnym etapie, a wtedy jest on praktycznie całkowicie uleczalny.

W ramach programu „Krok w stronę zdrowia. Program badań przesiewowych raka jelita grubego” można wykonać bezpłatne badania kolonoskopowe w znieczuleniu. Program realizowany jest przy wsparciu środków finansowych z Unii Europejskiej, w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014 -2020, dotacji celowej z budżetu krajowego oraz wkładu własnego ZZOZ w Wadowicach.

Więcej informacji na temat kwalifikacji do programu, a także treści edukacyjnych na stronie www.kolonoskopiawadowice.pl