Otworzą plenerową ekspozycję schronów

Miejski Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji w Chełmku zaprasza 19 maja na symboliczne otwarcie plenerowej ekspozycji schronów obserwacyjnych w lesie Kamionka.

– Proponujemy by na miejsce udać się wspólnie na rowerach, start spod siedziby MOKSiR przy placu Kilińskiego lub dotrzeć indywidualnie na godz. 16.30 – zapraszają organizatorzy. – Spotkaniu będzie towarzyszył wykład Piotra Sworzenia z Muzeum Śląskiego w Katowicach.

Niemieckie budowle militarne typu „Luftschutz-Splitterschutzzelle” pochodzą z terenów Chełmka. W okresie okupacji niemieckiej rozmieszczone były w strategicznych punktach fabryki obuwia i kolonii pracowniczej. Do obecnych czasów zachowało się dziewięć obiektów, osiem w miejscu obecnej ekspozycji, jeden w lesie „Gruszka”. Schrony zostały wykonane z nakazu okupanta w miejscowym zakładzie betoniarskim rodziny Szymutków.

Przeciwlotnicze komórki ochrony przed odłamkami (Luftschutz-Splitterschutzzelle) nie służyły do walki, lecz dawały schronienie osobom, których służba wymagała przebywania na otwartym terenie podczas nalotów (strażnikom, kolejarzom, energetykom, itd). Poziome szpary w betonowych skorupach nie służyły jako luki strzelnicze, umożliwiały jedynie obserwację terenu. Z zachowanego niemieckiego planu oraz relacji świadków wynika, że na terenie fabryki obuwia i osiedla pracowniczego rozmieszczonych było około czterdziestu schronów. W okresie powojennym z determinacją usuwano je z miejskiego krajobrazu. Ich solidna konstrukcja opierała się próbom kruszenia za pomocą młotów. Naoczni świadkowie twierdzą, że palono w ich wnętrzach ogniska, a rozgrzane ściany polewano zimną wodą.

Te zmagania przynosiły również niewielkie rezultaty. Ostatnie sztuki zachowały się dzięki temu, że postanowiono je usunąć z miasta przy pomocy dźwigów i ciężarówek. W 2016 roku Miejski Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji w Chełmku przystąpił do w programu Fundacji im. Stefana Batorego „Masz Głos” by wspólnie z partnerami zachować osobliwe cmentarzysko. W 2017 roku zostały podjęte starania o wpisanie obiektów do gminnej ewidencji zabytków jako świadectwa lokalnego dziedzictwa historycznego i sztuki budowlanej. Ekspozycja w naturalny sposób zachowuje dramaturgię przypadkowej przestrzennej kompozycji. Ukazuje również procesy oddziaływania leśnego środowiska i sił natury na historyczną substancję.

Pomysłodawcą i realizatorem projektu jest Miejski Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji w Chełmku.