polecamy
Oświęcimskie Wieści z ratusza – FILM
Fakty z powiatu: Przegląd najważniejszych wydarzeń – FILM
„Szymon Laks in Memoriam” to projekt mający na celu przybliżenie sylwetki i propagowanie twórczości niezwykłego kompozytora Szymona Laksa, który przeżył obóz koncentracyjny dzięki muzyce.
Utwory na wiolonczelę i fortepian jego autorstwa w wykonaniu Duo Sosnowska-Garcías czyli Zuzanny Sosnowskiej i Magi Garcías przeplatać się będą z opowieściami o życiu kompozytora i fragmentami jego książek. Projekt, na który składają się koncerty w Warszawie, Oświęcimiu oraz Paryżu realizowany jest w ramach Stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Szymon Laks – kompozytor, dyrygent, pisarz i tłumacz, urodzony 1 listopada 1901 w Warszawie w rodzinie zasymilowanych Żydów – przeżył ponad dwa lata w obozie Auschwitz-Birkenau, gdzie pełnił funkcję dyrygenta orkiestry obozowej. Zmarł 11 grudnia 1983 w Paryżu.
Początkowo studiował matematykę na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie (1919-21). Następnie, w latach 1921-24, odbył studia kompozycji i kontrapunktu pod kierunkiem Romana Statkowskiego, harmonii u Piotra Rytla oraz dyrygentury w klasie Henryka Melcera w Konserwatorium Warszawskim. Równocześnie uczęszczał na Uniwersytet Warszawski, gdzie – jako wolny słuchacz – studiował matematykę i filozofię. W utrzymaniu pomagała mu muzyka – akompaniował filmom niemym, grywał na skrzypcach w kawiarniach i udzielał lekcji muzyki..
W 1926 wyjechał do Paryża. Tam, w latach 1927-29, uzupełniał studia w zakresie kompozycji pod kierunkiem Paula Vidala i dyrygenturę u Henri’ego Rabauda w Conservatoire National de Musique. Od 1927 roku związany był ze Stowarzyszeniem Młodych Muzyków Polaków w Paryżu.
Początek II wojny światowej spędził w stolicy Francji. Aresztowany przez Niemców w 1941 roku został internowany w obozie Pithivier pod Orleanem jako ”Żyd zagraniczny”, a następnie w 1942 roku deportowany do obozu zagłady Auschwitz II Birkenau. Był kopistą i członkiem kapeli oświęcimskiej, a następnie jej dyrygentem.
Od 1944 roku do końca wojny więziony był w obozie w Dachau.
Swoje przeżycia z okresu wojny i pobytu w obozach spisał w książce „Musiques d’un autre monde” (wydanej w 1948), za którą w Paryżu otrzymał nagrodę za najlepsze świadectwo wydarzeń współczesnych, a potem w „Grach oświęcimskich” (1979).
Po wyzwoleniu wrócił do Paryża, w 1948 roku przyjął francuskie obywatelstwo. Komponował przede wszystkim muzykę użytkową. Kłopoty zdrowotne i finansowe spowodowały, że lata 50. były dla niego dekadą artystycznego milczenia, wyjątkiem był ”Poemat” na skrzypce i orkiestrę z 1954 roku.
W latach 60. podjął ponownie pracę kompozytorską przede wszystkim w zakresie liryki wokalnej, inspirowany współpracą ze śpiewaczką Haliną Szymulską. W 1966 roku napisał jednoaktową operę komiczną, nawiązującą do tradycji wodewilu pt. ”L’hirondelle inattendue” (Bezdomna jaskółka). W 1967 roku zamilkł po raz kolejny, tym razem impulsem do zaprzestania pracy kompozytorskiej była wojna sześciodniowa.
Od 1972 roku zajmował się prawie wyłącznie działalnością publicystyczną i pisarską (pisał artykuły między innymi do „Ruchu Muzycznego”).
Szymon Laks za swoją twórczość kompozytorską otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. w 1928 roku wyróżnienie za fantazję jazzową ”Blues symphonique” na orkiestrę z saksofonem na Konkursie Kompozytorskim Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polaków w Paryżu, w 1949 roku wyróżnienie na Konkursie Kompozytorskim Związku Kompozytorów Polskich za Balladę „Hommage à Chopin” na fortepian oraz nagrodę za pieśń do słów Adama Mickiewicza ”Polały się łzy me” na głos i fortepian na Konkursie Ministra Kultury i Sztuki i Polskiego Radia w Warszawie, a w 1964 roku I nagrodę za ”Concerto da camera” na fortepian, dziewięć instrumentów dętych i perkusję na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Divonne-les-Bains.
Międzynarodowe Duo Sosnowska-Garcías powstało w 2017 roku w Weimarze, gdzie oboje muzycy – wiolonczelistka Zuzanna Sosnowska oraz pianista Magí Garcías wspólnie ukończyli z wyróżnieniem studia magisterskie o profilu muzyki kameralnej.
Zuzanna Sosnowska jest laureatką I nagrody ex aequo na X Międzynarodowym Konkursie Wiolonczelowym im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie jak również ponad 20 innych nagród na konkursach w Europie, Ameryce Północnej i Południowej, regularnie występuje również jako solistka z najlepszymi polskimi orkiestrami.
Magi Garcías to artysta wszechstronny, oprócz sukcesów na konkursach pianistycznych jest również kompozytorem, autorem dwóch musicali – „Stonewall” oraz „Nuredunna” oraz dyrektorem artystycznym Festiwalu Muzycznego „Mallorca-Pollenca” dedykowanemu corocznie innemu kompozytorowi.
Zespół jest laureatem I nagrody ex aequo na Międzynarodowym Konkursie Muzyki Kameralnej „Salieri-Zinetti” w Weronie (2019) oraz II nagrody na Międzynarodowym Szwedzkim Konkursie Duetów w Katrineholm (2022).
Muzycy zapraszani są regularnie na koncerty w Hiszpanii, Polsce, Niemczech, Szwecji, Chorwacji i we Włoszech. Ich występy transmitowane są m.in. w Programie 2 Polskiego Radia, hiszpańskiej Telewizji TV3 czy Norddeutsche Rundfunk. Oboje prowadzą działalność pedagogiczną – są wykładowcami w Conservatorio Superior de Musica de les Illes Balears w Palma de Mallorca oraz w Hochschule für Musik und Tanz w Kolonii.
