O Kętach w okresie wczesnonowożytnym – FOTO

Ponad trzydzieści osób uczestniczyło w lutowym spotkaniu przy armacie. Gościem cyklu organizowanego przez Muzeum w Kętach był dr Przemysław Jędrzejewski, jeden z autorów przygotowywanej monografii Kęt.

Opowiadał o mieście i mieszczanach w okresie wczesnonowożytnym (od XVI do XVIII w.). Na początku wykładu prelegent przedstawił źródła, z jakich korzystał podczas pracy nad swoją częścią historii Kęt. Podkreślił, że część z nich została po raz pierwszy wykorzystana w badaniach. Sporo informacji dr Jędrzejewski zaczerpnął z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie. Udało się pozyskać spisy z komory celnej w Kętach, czy dotrzeć do spisów poborowego.

Ponadto nowe rewelacje przyniosły akta Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie czy dokumenty Archiwum Narodowego w Krakowie. Obraz społeczeństwa tego okresu można było odwzorować dzięki księgom radzieckim, intercyzom albo na podstawie spraw spornych rozstrzyganych przed sędzią starostwa zatorskiego. W przestrzeni miejskiej kluczową rolę odgrywała Soła. Granice miasta zostały ostatecznie ustalone po 1772 r. Wcześniej – co podkreślał prelegent – Kęty często sądziły się o ziemię z Kobiernicami, Pisarzowicami, Bujakowem (ten spór trwał najdłużej), Kozami czy Czańcem.

W ścisłym centrum, w Rynku, mieszkali najzamożniejsi mieszczanie, zazwyczaj dzierżyli najbardziej intratne stanowiska w samorządzie. Domy były parterowe, zaś poddasze wykorzystywano zazwyczaj do celów gospodarczych. Do jednych z najbogatszych rodów kęckich tego okresu należeli Małysowie. Elity przewodziły lokalnej społeczności. Najliczniejszą grupę stanowiło jednak średniozamożne mieszczaństwo – ich domy znajdowały się poza rynkiem. Przy bogatych opisach kęckiej rzeczywistości dr Jędrzejewski nie zapomniał o organizacji miejskiego samorządu. Ten tworzyła rada, ława sądowa oraz zgromadzenie trzech kolegiów: radzieckiego, ławniczego i przedstawicieli gminu w osobach cechmistrzów lub starszych cechowych.

Dopiero w połowie XVIII stulecia wprowadzono nowy organ tzw. dwunastu mężów, który pełnił wobec władz funkcję kontrolną. Rada skupiała w sobie wszystkie najważniejsze działania: ustawodawcze, wykonawcze i sądownicze. Pierwsza wzmianka o wyborze rady w okresie nowożytnym pochodzi z 1589 r. Władze jednak bardzo szybko się zmieniały. W XVII wieku urząd burmistrza piastowano tylko przez kwartał, a wybory do Rady odbywały się co roku. Sprawy wyborów i kadencyjności usystematyzowano dopiero w 1756 r. Dr Jędrzejewski szeroko opisał problematykę poszczególnych urzędów w Kętach – od rajców, przez ławników, pisarzy gminnych, aż po wójtów, którzy próbowali odzyskać w Kętach swoją dawną pozycję. Były to czasy z jednej strony rodzącej się rzemieślniczej potęgi, z drugiej – czasy pełnych napięć i niepokojów.

Wojna przybyła do Kęt w XVII wieku – najpierw doszło do tzw. Wojny kęckiej (1609). W Bitwie pod Lanckoroną, w której zginęło 80 ludzi, starło się dwóch starostów. Pół wieku później kęczanie byli ofiarami najazdu Szwedów. W gęstych opisach struktur samorządowych i politycznej sytuacji prelegent nie zapomniał o tym, czym żyli kęczanie tamtej epoki.

Wśród licznie zgromadzonej w muzeum publiczności poruszenie wywołały przytaczane skandale: np. sprawę pobicia organisty, który miał obrazić burmistrza. Te poruszane podczas wykładu kwestie zachęciły przybyłych gości do licznych uwag i pytań na temat rzeczywistości kęckiej od XVI do XVIII w. Dyrektor Marta Tylza-Janosz zapewniła zebranych, że to jedynie przedsmak tego, co mieszkańcy otrzymają w drugiej połowie roku, kiedy ukaże się monografia.

We wtorkowym spotkaniu przy armacie uczestniczyli m.in. przewodniczący Rady Miejskiej Seniorów w Kętach Jerzy Kolasa, przewodniczący Towarzystwa Miłośników Kęt Kazimierz Brzuska i prof. dr hab. Antoni Barciak, jeden z recenzentów monografii.

Najnowsze realizacje wideo