Odeszła pionierka badań nad historią KL Auschwitz

W wieku 77 lat odeszła Irena Strzelecka, starszy kustosz Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, długoletnia pracownica działu naukowego Muzeum, zaliczająca się do grona pionierów badań nad historią KL Auschwitz.

Irena Strzelecka urodziła się 4 stycznia 1940 roku w Przemyślu. Po ukończeniu studiów historycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim podjęła w połowie lat 60. XX wieku pracę w powstającym dziale naukowym Muzeum. Podczas 40 lat pracy wniosła ogromny wkład w badania nad historią największego niemieckiego obozu koncentracyjnego.

Do jej największych osiągnięć badawczych należały rekonstrukcje historii podobozów oświęcimskich Gleiwitz I, Gleiwitz II w Gliwicach, Neustadt w Prudniku, Hubertushütte w Łagiewnikach, Hindenburg w Zabrzu, Bismarckhütte w Chorzowie, Tschechowitz-Bombersuchenkommando i Tschechowitz-Vacuum w Czechowicach-Dziedzicach oraz rekonstrukcja historii pierwszego transportu Polaków do KL Auschwitz z 14 czerwca 1940 roku.

Ponadto badania nad historią obozu kobiecego i obozu męskiego w Birkenau, eksperymentami medycznymi, szpitalami obozowymi oraz karami i torturami stosowanymi przez esesmanów wobec więźniów.

Była autorką ponad 30 prac naukowych z historii KL Auschwitz, w tym współautorką pięciotomowej monografii obozu („Auschwitz 1940-1945. Węzłowe zagadnienia z dziejów obozu”, Oświęcim 1995), przetłumaczonej na kilka języków obcych.

W publikacji tej znalazły się rozdziały jej autorstwa poświęcone budowie, rozbudowie oraz rozwojowi obozu i jego filii, kwarantannie wejściowej, organizacji dnia więźniów w czasie zatrudnienia, kobietom uwięzionym w KL Auschwitz, szpitalom więźniarskim, eksperymentom pseudomedycznym na więźniach, karom i torturom oraz zwolnieniom z obozu i kwarantannie wyjściowej.

Oprócz tego do najważniejszych publikacji Ireny Strzeleckiej należały: „Oddział kobiecy w męskim obozie macierzystym” („Zeszyty Oświęcimskie” nr 20/1993), „Obóz męski w Brzezince (BIb)” („Zeszyty Oświęcimskie” nr 19/1988), „Obóz męski w Brzezince (BIId)” („Zeszyty Oświęcimskie” nr 22/1998), „Rozwój szpitali obozowych w Oświęcimiu-Brzezince” („Przegląd Lekarski – Oświęcim”, Kraków 1984), „Centralna Sauna” („Pro Memoria”, Oświęcim 1997).

Działalność publicystyczną kontynuowała także po przejściu na emeryturę. Opublikowała wówczas opracowanie „Obóz kobiecy w Birkenau” („Zeszyty Oświęcimskie” nr 24/2008), będące podsumowaniem ponad 40-letnich badań autorki nad tym tematem.

Natomiast w serii wydawniczej „Głosy Pamięci” ukazały się następujące rozprawy podsumowujące jej badania naukowe: „Zbrodnicza medycyna. Eksperymenty medyczne w KL Auschwitz” („Głosy Pamięci” nr 2, Oświęcim 2015), „Zbrodnicza medycyna. Szpitale w KL Auschwitz” („Głosy Pamięci” nr 3, Oświęcim 2008), „Kary w KL Auschwitz” („Głosy Pamięci” nr 4, Oświęcim 2009), „Kobiety w KL Auschwitz” („Głosy Pamięci” nr 12, Oświęcim 2016).

Oddzielne pole działalności naukowej Ireny Strzeleckiej stanowiły badania nad deportacją Polaków do KL Auschwitz. Owocem pracy zespołu autorów kierowanego przez Irenę Strzelecką i Franciszka Pipera była seria „Ksiąg Pamięci”, obejmujących transporty polskich więźniów politycznych do KL Auschwitz z czterech dystryktów Generalnego Gubernatorstwa (warszawskiego, krakowskiego, radomskiego i lubelskiego).

Pod redakcją Ireny Strzeleckiej i Franciszka Pipera ukazały się publikacje z serii: „Księga Pamięci. Transporty Polaków z Warszawy do KL Auschwitz 1940-1944” (tomy I-III, Warszawa-Oświęcim 2000), „Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Krakowa i innych miejscowości Polski południowej 1940-1944” (tomy I-V, Warszawa-Oświęcim 2002), „Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Radomia i innych miejscowości Kielecczyzny 1940-1944” (tomy I-V, Oświęcim 2006), „Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Lublina i innych miejscowości Lubelszczyzny 1940-1944”, Oświęcim 2009).

Za działalność na polu upamiętniania martyrologii więźniów KL Auschwitz Irena Strzelecka została uhonorowana wieloma odznaczeniami, w tym Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Autorem jest Bohdan Piętka. Redakcja tekstu – Fakty Oświęcim